Prof. Dr. Metin Günday’dan, AYM’nin iptal kararlarına: Cumhurbaşkanı atamaları yapmaya devam edecek, böyle bir garabet var
İdare hukukçusu Prof. Dr. Metin Günday, Anayasa Mahkemesi’nin 703 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin bazı maddelerini iptal eden kararına ilişkin “Anayasa değişikliği gerektirmediği halde 703 sayılı KHK ile düzenlemeler yapılmış. AYM ‘Bu anayasaya aykırıdır’ diyor. AYM ayrıca, 703 sayılı KHK’da yer alan bazı maddeleri de KHK’nın çıktığı tarihte halen yürürlükte olan anayasanın 91. maddesine aykırı olduğu için ‘KHK ile temel hak ve özgürlükler düzenlenemez’ gerekçesi ile iptal ediyor” dedi. 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin iptal kararından etkilenmediğine dikkat çeken Günday, “Yani mevcut Cumhurbaşkanı, 3 numaralı Cumhurbaşkanlığı kararnamesinden aldığı yetki ile bu atamaları yapmaya devam edecek. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin ortaya çıkardığı böyle bir garabetlik var ne yazık ki” ifadesini kullandı.
Anayasa Mahkemesi (AYM), 2018 tarihli 703 sayılı “Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde (KHK) Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname”nin bazı hükümlerini iptal etti.
Söz konusu kararı değerlendiren idare hukukçusu Prof. Dr. Metin Günday, ANKA Haber Ajansı’na değerlendirdi. AYM’nin verdiği iptal kararlarının oldukça kapsamlı olduğunu ifade eden Günday, kararlarının gerekçelerinin ise genel olarak 2 başlık altında toplandığını belirtti ve bunları şöyle açıkladı:
“Bunlardan bir tanesi 703 sayılı KHK. İptale konu olan da bu. Bu 703 sayılı KHK neden çıkarıldı önce buna bakmak lazım. 9 Temmuz 2018’de yürürlüğe giren 703 sayılı KHK, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçildiğinde çıkarıldı. Çeşitli kanunlarla bu yeni sistem ile bağdaşmayan, ona ters düşebilecek olan hükümlerin uyarlanması gerekecekti. 703 sayılı KHK’nın çıkartılması amacı buydu.
”Yürütme KHK ile kendisine verilen yetkilerin sınırlarını aşmış”
AYM, kararlarından bir kısmının gerekçesinde yeni uyarlamayı gerektirmeyecek olan konularda da uyarlama yapıldığını ve dolayısıyla yürütmenin KHK ile kendisine verilen yetkilerin sınırlarını aştığını belirtiyor. Örnek verecek olursam, anayasada Hakim ve Savcılar Kurulu’nun nasıl oluşacağı yazılıdır. HSK üyelerinden bir tanesi de Adalet Bakanlığı Müsteşarıdır. Anayasadaki bu düzenleme ise değiştirilmedi. Ancak 703 sayılı KHK ile anayasadaki düzenleme dikkate alınmadan, HSK üyeliğine Adalet Bakanı Yardımcılarından birini de koyuyor. AYM’de bu düzenlemeyi iptal ederken 703 sayılı KHK ile böyle bir düzenlemenin yapılamayacağını vurguluyor ve ‘Adalet Bakanı Yardımcısının HSK üyesi olması yönündeki düzenleme aykırıdır’ diyor. Nasıl bir çala kalem anayasa değişikliği yaptılarsa bu gözden kaçmış.
Merkez Bankası Başkanı ve rektör atamaları: Çıkarıldığı tarihte yürürlükte olan Anayasa’nın 91. maddesine aykırı
Bir tanesi ise üniversite rektörleri ve Merkez Bankası Başkanlarının atanması. Burada da AYM, 703 sayılı KHK’yı iptal ediyor çünkü ‘Anayasaya aykırıdır’ diyor. Rektörlerin ya da Merkez Bankası başkanlarının atanması kamu hizmetlerine girme hakkı ile bağlantılıdır. Dolayısıyla kamu hizmetine girme hakkı anayasada siyasal hak ve ödevler arasında düzenlenmiştir ve hala da öyledir. Dolayısıyla böyle bir temel hak olan kamu hizmetine girme hakkı KHK ile düzenlenemez ama 703 sayılı KHK ile düzenlenmiş. Düzenlendiği için de iptal ediliyor.
Başka maddelerde de buna benzer diğer başka temel hak ve özgürlüklerin düzenlendiği hükümler 703 sayılı KHK’da yer almış. AYM de diyor ki ‘temel hak ve özgürlükler, anayasanın değiştirilmeden önceki 91. maddesine göre KHK ile temel hak ve özgürlükler düzenlenemez. Bu yüzden de anayasaya aykırıdır’ diyor. Yani çıkarıldığı tarihte yürürlükte olan, değiştirilmemiş anayasanın 91. maddesine aykırı. Bu yönden iptal ediyor. Daha önce atanmış Merkez Bankası başkanları ve üniversite rektörleri için ise geriye dönük bir uygulama olmayacak çünkü AYM kararları geriye yürümez. Kısacası anayasa değişikliği gerektirmediği halde 703 sayılı KHK ile düzenlemeler yapılmış. AYM, ‘Bu anayasaya aykırıdır’ diyor. AYM ayrıca, 703 sayılı KHK’da yer alan bazı maddeleri de KHK’nın çıktığı tarihte halen yürürlükte olan anayasanın 91. maddesine aykırı olduğu için ‘KHK ile temel hak ve özgürlükler düzenlenemez’ gerekçesi ile iptal ediyor.”
“Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin ortaya çıkardığı böyle bir garabetlik var ne yazık ki”
Konuya dair tartışma konusu olan 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne de değinen Günday, “3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi üst kademe yöneticilerin atama usul ve esaslarını düzenliyor. Anayasa değişikliğinden sonra cumhurbaşkanının yetkileri arasına bir de üst kademe yöneticileri atama yetkisi veriliyor. Yeni anayasa değişikliğinden sonra ‘üst kademe yöneticilerin atama usul ve esasları cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenir’ deniliyor.’ Bu kararname ile Merkez Bankası Başkanı ve rektörler üst kademe kamu yöneticileri sayılmış. O kararname ise şu an yürürlükte. Yani iptal kararı ile Anayasa Mahkemesi’nin verdiği iptal kararı ile 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesi etkilenmiyor. Yani 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesi iptal edilmemiş, iptal kararından etkilenmemiş. Yani mevcut Cumhurbaşkanı, 3 numaralı Cumhurbaşkanlığı kararnamesinden aldığı yetki ile bu atamaları yapmaya devam edecek. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin ortaya çıkardığı böyle bir garabetlik var ne yazık ki.” dedi.
